3 replies to this topic

[Ovca]

Prof. dr sci. med. Marija Burgi? - Radmanovi?,
Na?elnik klinike za psihijatriju KC Banja Luka, šef katedre za psihijatriju Medicinskog fakulteta u Banjoj Luci

Poreme?aji raspoloženja obuhvataju grupu mentalnih poreme?aja sa osnovnim psihopatološkim promjenama u raspoloženju, a pra?ene su promjenama u psihi?kim i tjelesnim funkcijama. Promjene u raspoloženju, uz promjenu nagonskih dinamizama, mišljenja i volje dovode do upadljivih promjena u ponašanju oboljele osobe. Poreme?aji raspoloženja predstavljaju naj?eš?e psihi?ke poreme?aje današnjice. .. To su ozbiljni mentalni poreme?aji koji uti?u na cjelokupni život bolesnika i bolest je cijelog tijela jer zahva?a tijelo, emocije, kognicije i ponašanje.

Jedan od najtežih oblika poreme ?aja raspoloženja je bipolarni afektivni poreme?aj kod koga se u toku bolesti smjenjuju faze depresije i manije. To je hroni?no oboljenje karakterizirano iregularnim tokom akutnih epizoda, visokom u?estalosti interepizodnih subsindromskih simp toma i komorbidnim stanjima.

Ovaj poreme?aj je tre?i uzrok prijevremene nesposobnosti za rad, sa zna?ajnim padom psihosocijalnog funkcionisanja i smanjenjem kvaliteta života. Teško se dijagnosticira, a greške u dijagnozi vode ka neadekvatnoj terapiji, stigmi, pogoršanju bolesti, mortalitetu i refrakternosti na terapiju.

Uzroci bolesti

Etiologija bipolarnog poreme?aja je rezultat složenog me?udjelovanja brojnih bioloških, psiholoških i socijalnih faktora. Smatra se da u patogenezi zna?ajnu ulogu imaju abnormalnosti neurotransmiterskih i neuroendokrinih funkcija sa vrlo izraženom genetskom komponentom. Zna?ajna je i deprivacija sna, biološkog ritma, kao i mitohondrijalna disfunkcija. Aktuelna hipoteza pretpostavlja da disfunkcija odre?enih regija u mozgu (prefrontalni korteks, hipokampus, amigdala) uzrokuje gubitak nervnog tkiva i smanjenje neuroprotektivnih faktora.

Psihosocijalni stres ?esto prethodi prvoj mani?noj epizodi, ali njegov uticaj nije uo?en pri pojavljivanju slede?ih epizoda. Psihodinamske teorije smatraju maniju kao odbrambenu reakciju na depresiju. Grandiozni i ekspanzivni stil mani?ne osobe predstavlja kompenzatornu reakciju na osnovni osje?aj izraženo niskog samopoštovanja.

U?estalost

Bipolarni afektivni poreme?aj se javlja rije?e nego depresivni poreme?aj. Javlja se podjednako kod oba pola, a životna prevalenca iznosi 0,5 do 1%. Ovaj poreme?aj je dugo bio neprepoznat kod djece i adolescenata. Unazad dvadesetak godina po?inje prou?avanje ovog poreme?aja kod ove dobne skupine. Provedene epidemiološke studije procjenjuju da je kod djece u prepubertetskom periodu prevalenca 0,2 do 0,4%, a kod adolescenata oko 1%. U klini?koj manifestaciji prve epizode postoje razlike me?u polovima, jer se mani?ni simptomi u prvoj epizodi ?eš?e javljaju kod muškaraca a depresivni kod žena.

Retrospektivne studije kod odraslih osoba oboljelih od bipolarnog poreme?aja upu?uju da se prva mani?na epizoda pojavljuje u 0,5% slu?ajeva me?u djecom u prepubertetskom periodu (izme?u pete i devete godine), a u 20% slu?ajeva me?u adolescentima u dobi izme?u 15. i 19. godine.

Rizi?ni faktori

Hereditet predstavlja zna?ajan faktor rizika za bipolarni poreme?aj uz genetsko optere?enje, kao i mla?a životna dob. Naj?eš?e se prvi simptomi bolesti javljaju u ranoj mladosti (izme?u 15-te i 19-te godine) i u ranim dvadesetim (izme?u 20-te i 24-te godine života). Približno 25% osoba doživi svoju prvu epizodu prije dvadesete godine života. Ostali rizi?ni faktori su viši socioekonomski status, psihosocijalni stresovi, zloupotreba alkohola i droga, putovanja u smjeru istok-zapad i dr.

Klini?ko ispoljavanje

U odrasloj dobi bipolarni poreme?aj je naj?eš?e epizodi?an i s promjenljivim tokom. S vremenom epizode su sve ?eš?e a remisije kra?e.

Bipolarni poreme?aj naj?eš?e po?inje depresijom, kod 75% žena i 67% muškaraca. Ve?ina pacijenata doživljava i depresivne i mani?ne epizode. Oko 10 do 20% oboljelih ima isklju?ivo mani?ne epizode, koje obi?no imaju vrlo brzi nastup, a rijetko se razvijaju tokom nekoliko nedelja. Bolesnici mogu imati od 2 do 30 epizoda manije, prosje?no 9 u toku života. Nelije?ena mani?na epizoda prosje?no traje oko tri mjeseca. Smatra se da u toku prvih deset godina pacijenti sa bipolarnim poreme?ajem imaju ?etiri depresivne epizode i manji broj mani?nih epizoda koje traju kra?e. Oko 15% pacijenata ima teške psihoti?ne epizode manije ili depresije.

Ako oboljenje po?inje u djetinjstvu i adolescenciji tada pokazuje hroni?an tok uz brze izmjene i miješane klini?ke slike, što je prediktor lošijeg odgovora na terapiju i lošije prognoze.

U bipolarnom afektivnom poreme ?aju dominira ošte?enje emocija iz koga su proistekla ošte?enja ostalih psihi?kih funkcija (pažnje, mišljenja, nagona i volje, a kod izvjesnog broja oboljelih javljaju se sumanute ideje i halucinacije). U toku bolesti smjenjuju se faze povišenog raspoloženja i pove?ane aktivnosti i energije (manija ili hipomanija) sa fazama tuge, neraspoloženja, smanjene aktivnosti i sniženog energetskog kapaciteta (depresija). Povišeno raspoloženje zna?ajno otežava socijalnu i profe sionalnu aktivnost oboljele osobe. Mani?ne epizode obi?no po?inju naglo, traju izme?u 2 nedelje i 4 do 5 mjeseci (prosje?no trajanje oko 5 do 10 nedelja). Depresivne epizode traju duže, prosje?no oko 20 nedelja, a rje?e i godinu dana (posebno kod starijih osoba). U klini?koj slici psihoti?ne manije postoje psihoti?ni simptomi kao što su sumanute ideje ili halucinacije, a u psihoti?noj depresiji prisutni su sumanute ideje, halucinacije ili depresivni stupor. I mani?na i depresivna epizoda vrlo ?esto po?inju nakon psihosocijalnog stresa ili nepovoljnog životnog doživljaja.

Bipolarni afektivni poreme?aj ne dovodi do intelektualnog propadanja u vidu demencije.

Prognoza

Tre?ina oboljelih ima zna?ajan pad psihosocijalnog funkcionisanja i smanjen kvalitet života, a u dje?ijoj i adolescentnoj dobi bipolarni poreme?aj znatno uti?e na socijalno, porodi?no i obrazovno funkcionisanje djeteta.

Nelije?eni bipolarni poreme?aj nosi visoki rizik razvoja zavisnosti o psihoaktivnim supstancama, ošte?enja u socijalnom i radnom funkcionisanju. Oko 20% pacijenata izvrši suicid, a oko 35% pokuša suicid. Muškarci u depresivnoj fazi bolesti su pod najve?im rizikom. Prediktori suicida kod bipolarnog poreme?aja su porodi?na istorija suicidalnog ponašanja, rani po?etak bolesti, prethodni suicidalni pokušaj, prisustvo komorbidnog oboljenja (anksiozni poreme?aji, zloupotreba supstanci), rano fi zi?ko ili seksualno zlostavljanje, pušenje cigareta, psihosocijalni stresovi, nezaposlenost, usamljenost, loša saradnja u terapijskom procesu, godišnja doba (prolje?e, rano ljeto). Prema istraživanjima oko 20% hospitalnih i 40% ambulantnih pacijenata ne sara?uje u toku lije?enja. Nelije?eni pacijenti imaju kra?i život za 9 godina, 14 godina umanjenu funkcionalnost i slabiji kvalitet života 12 godina.

Diferencijalna dijagnoza

Naj?eš?a stanja koja treba diferencijalno dijagnosti?ki razlikovati (zbog preklapanja simptoma) su unipolarna depresija, distimija, shizofrenija, shizoafektivni poreme?aj i grani?ni poreme?aj li?nosti, a kod djece i adolescenata defi cit pažnje/ hiperaktivni poreme?aj, poreme?aj ponašanja i posttraumatski stresni poreme?aj.

Simptome manije može proizvesti niz razli?itih tjelesnih stanja i supstancija, kao što su tumori i infekcije mozga, HIV, multipla skleroza, temporalna epilepsija, hipertireoidizam, uremija, Wilsonova bolest, porfi rija, kokain, amfetamin, stimulansi, steroidi i dr.

Lije?enje

Tretman bipolarnog poreme?aja mora biti biopsihosocijalni i multidisciplinarni i usmjeren na ublažavanje akutnih simptoma, prevenciju recidiva i smanjenje dugotrajnog morbiditeta, a u dje?ijoj i adolescentnoj dobi i na unapre?enje daljnjeg rasta i razvoja djeteta. Ovaj poreme?aj uglavnom zahtjeva dugotrajni tretman sa kontinuiranom primjenom lijekova i primjenom razli?itih modaliteta tretmana: farmakoterapiju, biološku terapiju (elektrokonvulzivna terapija), psihoterapijske i socijalne intervencije, te edukaciju pacijenta i porodice o prirodi bolesti, potrebama tretmana i potencijalnoj prognozi. Akutna manija i jaka, posebno psihoti?na depresija naj?eš?e zahtijevaju hospitalizaciju, zavisno od ja?ine simptomatologije, potencijalnim opasnostima i podršci porodice.

Važna je procjena suicidalnog rizika jer ovo oboljenje ima veliku opasnost od pokušaja i izvršenja suicida. Kako ovo oboljenje prate komorbidni poreme?aji važno ih je identifi kovati i istodobno lije?iti. Okosnicu farmakoterapijskog tretmana bipolarnog afektivnog poreme?aja ?ine stabilizatori raspoloženja uz primjenu suportivne terapije (antipsihotici, benzodiazepini) u zavisnosti od težine simptomatologije.

U novije doba sve je ?eš?a primjena nove generacije antikonvulziva (npr. lamotrigina) samih ili kao dodatak ve? primijenjenom stabilizatoru raspoloženja. Kao psihostabilizator iz grupe antikonvulziva lamotrigin je efi kasan u terapiji održavanja bipolarnog poreme?aja, posebno u prevenciji depresivnih epizoda.

U slu?ajevima teških i rezistentnih formi manije, teraporezistentnih depresija, visokog suicidalnog rizika i pacijenata sa medicinskim komplikacijama uklju?uje se elektrokonvulzivna terapija.

[klokan]

Ovco hvala ti na ovom tekstu

[haubica]

Bipolar disorder na Youtubu

[ljubota]

Molim vas za pomoc
Prvi put se javljam ovde.
Majka mi ima sve simptome ove bolesti.Trenutno je u Srbiji,gde nema socijalnog osiguranja.
Hitno bih trebao da je odvedem kod lekara.
Ako neko zna da mi preporuci dobrog lekara u Novom Sadu ili u Rumi,bio bih zahvalan.
Inace letos je imala zestoku manijacnu epizodu i celo okruzenje joj je okrenulo ledja.
Nisu razumeli.
Sad je u teskoj depresiji i ne sme ni na ulicu da izadje.
Nema trenutno nikakvih lekova i zbog toga mi je hitno potrebna pomoc.
Srce mi se lomi od tuge dok je gledam ovakvu.
Molim vas,pomozite.